آثار وراثتی تشعشع در انسان

کمترین دز مضاعف کننده ممکن  برای انسان Sv 03/0 ( rem 3 ) می باشد زیرا این مقدار ، مقدار متوسط تشعشع دریافت شده از منابع طی دوران 30 ساله باروری است . چنین مقداری برای دز مضاعف کننده ، به معنای ناشی شدن تمام جهشهای خودبخود از تشعشع زمینه است ، که البته بسیار ناممکن می باشد. بازماندگان حمله بمبهای اتمی در هیروشیما و ناگازاکی ، بزرگترین جمعیت انسانی تابش دیده را تشکیل می دهد و بدقت برای بررسی آثار وراثتی مورد مطالعه قرار گرفته است . طی سالها ، گروهی از 3115 فرزند والدینی که مقادیر قابل توجهی از تشعشع را دریافت کرده بودند ( یعنی در Km 2 نزدیک مرکز انفجار بمب )‌ و گروه کنترل تا حد بیشتر 41066 با توجه به شاخصهای گوناگون مورد مطالعه قرار گرفتند :‌ در سالهای اول بعد از تولد برای نقصان مادرزادی ، جنسیت کودک ، توسعه و رشد فیزیکی و بقا ( زنده ماندن ) ،‌ سپس در میانسالی برای ناهنجاری های سیتوژنتیکی و اخیراً برای بیماریهای بدخیم و نقصهای عملکردی و الکتروفورتیک چیزی حدود 30 نوع پروتئین سرم یا آنزیمها و اریتروسیتها بررسی شده است . هیچ یک از شاخصها به طور قابل توجهی به تابش گیری والدین ربط داده نشد ، اما رگرسیون خالص تا حد کمی مثبت بود .

 برای بررسی موارد گوناگون آثار وراثتی ، تفاوتهای بین کودکان بازماندگان تابش دیده مربوط به فواصل نزدیک یا دور از محل انفجار مورد نظر است ، اما در واقع هیچ یک از یافته ها از نظر آماری معنی دار نیست . به هر حال برای محاسبه دزهای مضاعف کننده از تفاوتهای بین این گروههای کودکان استفاده شده است . این بحث وجود دارد که حتی در صورت عدم وجود تفاوت معنی دار آماری ، استفاده از این اطلاعات برای تخمین دزهای مضاعف کننده مجاز است . دلیل این مسأله مورد تردید بودن رابطه بین تابش گیری از تشعشع و ناهنجاری های مادرزادی می باشد زیرا یافته های جانوری ،بودن چون و چرای آن را تبیین کرده است . البته علاوه بر آن آسیبهای کروموزومی مشاهده شده در بازماندگان نیز مؤید این وضعیت می باشد .
تنها سه مورد از این شاخصها برای تخمین دز مضاعف کننده ، مورد استفاده دارد . در این خصوص نتایج برگرفته از مطالعه ای در اوایل دهه 1980 در جدول 11-2 نشان داده شده است . میانگین ساده این سه تخمین Sv 56/1  (rem 156 ) می باشد . در یک مقاله مروری جدیدتر ، نیل دز مضاعف کننده برای انسان را حدود Sv 2 _ که البته بسیار تردیدانگیز می باشد _ تخمین زد ، حد پائینی تخمین Sv1 و یک حد بالایی متوسط پیش بینی شده است . البته این تخمین  به دز تشعشعی حاد مربوط می شود زیرا به بازماندگان ژاپنی بستگی دارد .
این تخمین برای انسان باید با رقم قابل مقایسه ای حدود Gy 39/0 ( rad 39 ) برای دزهای مضاعف کننده در موش در خصوص تابش گیری حاد از تشعشع با انتقال انرژی خطی کم مقایسه شود ( پیش از این رقم Gy 1 برای دز مضاعف کننده ذکر شده برای آهنگ دز کم بود ) . اطلاعات پراکنده انسان مورد اخیر را _ که دزهای مضاعف کننده ، حاصل از آزمایشهای با مکان ژنی خاص موش ، بسیار پائین می باشند _ تایید می نماید .
اصول تعیین  مخاطره وراثتی در انسان ممکن است به صورت زیر جمع بندی شود:
1- بیشتر جهشها ، خواه خودبخود یا القا شده با تشعشع مضر می باشند ؛
2- هر دزی از تشعشع ، هر چند کم ، مخاطره هایی از اثر وراثتی را در بر دارد اما تشعشع یک جهش زای نسبتاً ضعیف است ؛
3- تعداد جهشهای تولید شده متناسب با دز است به گونه ای که یک تعمیم خطی از اطلاعات حاصل از دز بالا ، تخمین معتبری را برای آثار مربوط به دز کم فراهم می آورد ؛
4- تخمینهای مخاطره بر مبنای آزمایشهای انجام شده با موش است .
شرایطی که در آن انسان _ خواه به عنوان عضوی از جامعه ، خواه در دوره    اشتغال _ تحت تابش اشعه قرار می گیرد ، باعث ایجاد میزان جهشهایی به میزان کم می شوند ؛ به عبارت دیگر یا آهنگ دز در شرایط تابش گیری پیوسته بسیار کم است یا اگر آهنگ دز بالا است ، میزان دز به ازای هر جلسه تابش کم می باشد . در هر یک از موارد ، اطلاعات حاصل از موش نشان دهنده رخداد جهشهای کمی است . در موارد نادر که دزی زیاد در یک تابش گیری حاد جذب می شود ، برای مثال ، در یک سانحه تشعشعی ، بخش عمده ای از عواقب وراثتی کشنده را می توان با تأخیر در آمیزش حذف کرد . در این خصوص برای یک مرد ، دوماه کافی است ؛ دوره قابل مقایسه برای زنان به طور قطع مشخص نیست ؛ اما احتمالاً طولانیتر از مردان است . با توجه به پیشنهاد قبلی، یک روش محافظه کارانه ، توصیه به مردان و زنان در خصوص پرهیز از آمیزش حداقل به مدت 6 ماه پس از تابش گیری از تشعشع قابل توجه ، برای کاستن از خطر ناهنجاریهای وراثتی است .

نوشته شده توسط امیر حکیمی

http://bionuclear.mihanblog.com/Post-172.ASPX

WEST AZERBIJAN  URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI

http://www.rs272.com/